بدترین زلزله و سونامی تاریخ ژاپن

زمین لرزه روز جمعه به اندازه 8.9 ریشتر یکی از بزرگترین زمین لرزه های سال های اخیر در منطقه است و در پی وقوع آن، هشدار وقوع سونامی با امواجی به ارتفاع 10متر در مناطق ساحلی ژاپن، فیلیپین، هاوایی، اندونزی، تایوان و سواحل روسیه در اقیانوس آرام انتشار یافت.

شدیدترین زلزله در 140 سال اخیر ژاپن علاوه بر اینکه تاکنون حداقل 700 کشته بر جا گذاشته ، تمامی فعالیتهای طبیعی در شهرهای مختلف این کشور را فلج کرده است.

این در حالی است که ساعتی پیش 200 جسد در سواحل شمالی ژاپن کشف شد که مشخص نیست این تعداد به آمار اضافه شده باشد.

این زمین لرزه 8.9 ریشتری، 19 پس لرزه داشت که بزرگترین آن‌ها شش ریشتر قدرت داشته است. علاوه براین، این پس لرزه‌ها تا شعاع دو هزار و 100 کیلومتری سواحل شرقی ژاپن را دربرگرفت و باعث قطعی گسترده برق و وقوع حریق در کارخانه تولید مواد شیمیایی در "ایچیکاوا" در نزدیکی توکیو پایتخت ژاپن شد.
 

با اشاره به اینکه زلزله امروز در ژاپن طی 140 سال اخیر بی سابقه بوده است، تاکید کرد: هم اکنون فعالیت در بنادر، پالایشگاههای نفتی، کارخانجات مختلف و نیروگاههای ژاپن کاملا تعلیق شده است.

همچنین مقامات ژاپن فعالیت تمامی نیروگاههای هسته ای در این کشور را به علت نگرانی از انتشار تشعشعات رادیو اکتیو متوقف کرده اند. این در حالی است که آتش سوزی در نیروگاه هسته ای اوناگاوا در شمال شرقی ژاپن احتمال وقوع نشت مواد هسته ای را ایجاد کرده است.

بنابر اعلام منابع آگاه زلزله شدید 8.9 ریشتری در ژاپن به مدت دو دقیقه ادامه داشته است که موجبات ویرانی بسیاری از تاسیسات زیربنایی و آتش سوزی در مناطق مختلف را ایجاد کرده است.

از سوی دیگر، امواج سونامی پس از درنوردیدن ژاپن به سوی سواحل روسیه، تایوان، فیلیپین، اندونزی، هاوایی و سواحل غربی آمریکا حرکت کرده است. اما به نظر می رسد با توجه به کاهش شدت آن تلفات چندانی در پی نداشته باشد.

خاطر نشان می شود کشورهای ژاپن، اندونزی و تایوان همگی در کرانه های اقیانوس آرام قرار دارند که مرکز زمین لرزه و شکل گیری امواج سونامی بوده است.

فرودگاه Sendai ژاپن، قبل و بعد از زلزله و سونامی

8.9 ریشتر یعنی چقدر؟!

امروز زلزله ای به قدرت 8.9 در مقیاس ریشتر در ژاپن اتفاق افتاد. شاید اگر چنین زلزله ای در یکی از مناطق خاورمیانه رخ میداد، کمتر از ۱۰% مردم جان سالم به در می بردند. اما برای ما که از دور نظاره گر چنین زلزله ای هستیم، فارغ از تصاویر دردناک تلویزیونی و مشاهده حجم عظیم ویرانی ها، این سوال پیش می آید که 8.9 ریشتر یعنی چقدر؟

از آنجا که شاید ویرانی های زلزله امروز ژاپن، کمتر از زلزله های ۶-۷ ریشتری منطقه خودمان باشد، یک بررسی تحلیلی، عمق فاجعه را بیشتر آشکار می کند.

مقدارِ ریشترِ یک زلزله، از محاسبه لگاریتمِ اندازه امواج ثبت شده در یک لرزه نگار بدست می آید. بنابراین اندازه امواجی که منجر به زلزله ای به اندازه ۵ در مقیاس ریشتر می شود، ۱۰ برابر اندازه امواجی است که یک زلزله ی ۴ ریشتری ایجاد می کند.

میزان انرژی ای که توسط یک زلزله آزاد می گردد، می تواند بسیار بسیار زیاد باشد! انرژی ای که از یک زلزله ی ۵ ریشتری آزاد می گردد، ۳۱٫۶ برابر انرژی آزاد شده از یک زلزله ی ۴ ریشتری است (۳۱٫۶، جذر عدد ۱۰۰۰ می باشد. جهت محاسبه رابطه ی بین اندازه امواج و انرژی زلزله!).

حال به سوال اساسی میرسیم! ۸٫۹ ریشتر یعنی چقدر؟!

زلزله ای به اندازه 8.9 در مقیاس ریشتر، انرژی ای معادل  ژول آزاد می کند! یعنی ۱۴۱۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰ ژول! بمب اتمی ای که در ۶ آگوست سال ۱۹۴۵ بر روی هیروشیما منفجر شد، فقط ۶۳ تراژول انرژی آزاد کرده بود! بنابراین انرژی ای که طی این زلزله آزاد شده، چیزی معادل ۲۲۳۸۰ برابر آن بمب اتمی است. همچنین این انرژی معادل انفجار ۳۳۶ میلیون تن TNT است.  برای اینکه تصور بهتری از این مقدار TNT داشته باشید، خوب است بدانید که این مقدار TNT به قدری است که با آن بتوان تمام سطح کشور ایران را به ارتفاع ۱۲ سانتیمتر با TNT پوشاند!

حتماً برای شما هم وسعت فاجعه ملموس تر شده است! تنها شانس مردم ژاپن این بوده است که زلزله در عمق ۲۴٫۴ کیلومتری زمین رخ داده و احتمالاً بخش قابل توجهی از انرژی خود را در لایه های درونی زمین از دست داده است.

آیا زلزله ای با این قدرت ممکن است هر لحظه اتفاق بیافتد؟

احتمالاً بله … ولی نه در هر جایی! … و نه در هر زمانی! در جهان روزانه حدود ۸۰۰۰ زلزله ی کمتر از ۲ ریشتر رخ میدهد! اما زلزله هایی با قدرت حدود ۹ ریشتر، چند سال یک بار در کره زمین رخ میدهند! البته این آمار تنها آمار هستند! مثال نقضش، زلزله ۸٫۸ ریشتری شیلی است که سال گذشته رخ داد! همچنین ۲ زلزله ۸٫۵ و ۸٫۷ ریشتری که در سال های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۵ (با فاصله زمانی ۲ سال!) و در یک محل! (اندونزی) اتفاق افتاد.

خب! ما چه کار باید بکنیم؟

بدیهی است که اوضاع ما بسیار وخیم است! یک زلزله ۶-۷ ریشتری در تهران می تواند ماه ها زندگی مردم را مختل کند. لحظه ای درنگ در این مورد جایز نیست. زلزله در تهران منجر به فاجعه انسانی خواهد شد. کافیست یک لحظه تهرانی را تصور کنید که مردم آن قصد فرار از شهری را دارند که ساختارهای ارتباطی و بسترهای انرژی آن از هم پاشیده است … اگر فرض کنیم هیچ لوله ی گازی منفجر نشده و هیچ پل و خیابانی فرو نریخته است!